Bewegen is niet alleen belangrijk om je lichaam gezond en sterk te houden, ook voor het behoud van gezonde hersenen is het van groot belang. In dit artikel zet ik het onderzoek naar waarom bewegen goed is tegen Alzheimer op een rij.
Erik Scherder, hoogleraar klinische neuropsychologie van de VU in Amsterdam en schrijver van meerdere boeken over gezonde hersenen, zei hierover het volgende: “Het hartvaatstelsel gaat beter functioneren door meer beweging en het hart is de pomp van het brein. In het brein zitten hersencellen en banen, die de hersencellen en de verschillende hersengebieden verbinden. Die verbindingen zijn heel gevoelig voor een goede doorbloeding. Naast de doorbloeding heeft meer beweging ook een positief effect op de chemie in de hersenen. Beweging heeft een positief effect op een aantal belangrijke stoffen die ervoor zorgen dat het brein beter functioneert en dat geldt met name voor een aantal gebieden in het brein die een grote rol spelen bij zaken als initiatief nemen, gemotiveerd zijn, dat soort zaken.”
Kan beweging Alzheimer voorkomen?
Wat zou het fijn zijn als we konden zeggen dat beweging Alzheimer volledig kan voorkomen. Maar dat kunnen we helaas niet zeggen. Er zijn mensen die voldoende hebben bewogen in hun leven, maar toch Alzheimer krijgen. Er zijn ook mensen die weinig bewegen en het niet krijgen. Wel weten we zeker dat te weinig beweging een belangrijke risicofactor is voor Alzheimer.
Wel weten we zeker dat te weinig beweging een
belangrijke risicofactor is voor Alzheimer
Veel lager risico op Alzheimer bij fitte vrouwen
In 1968 is gestart met een onderzoek onder circa 1.500 Zweedse vrouwen van middelbare leeftijd. Bijna 200 daarvan deden mee aan een fietstest waarmee hun conditie werd gemeten. In de jaren daarna (tot 2009) werd bij deze vrouwen regelmatig gekeken of er sprake was van dementie. Er bleek een duidelijke relatie te bestaan tussen een betere fitheid bij de fietstest en het ontstaan van dementie later in het leven. Een betere fysieke fitheid vertraagde de aanvang van dementie gemiddeld met maar liefst 9,5 jaar.
Een betere fitheid vertraagde de aanvang van dementie met maar liefst 9,5 jaar
Waarom helpt beweging tegen Alzheimer?
Over waarom beweging helpt om het risico op Alzheimer te beperken is ondertussen tamelijk veel duidelijk, onder meer uit dierstudies.
Beweging verwijdt je bloedvaten
Wanneer je beweegt, gaat je bloed sneller stromen. Je vaatwanden voelen dit en gaan de stof stikstofmonoxide (NO) produceren. Stikstofmonoxide zorgt ervoor dat je vaten wijder worden. Er is meer ruimte voor je bloed en er kan dus meer bloed door je vaten stromen. Meer bloed is handig als je aan het bewegen bent, want je spieren hebben meer zuurstof nodig. Maar de vaatverwijding zorgt er ook voor dat je hersenen en de rest van je zenuwstelsel een betere bloedaanvoer hebben.
Helaas neemt de productie van stikstofmonoxide flink af naarmate we ouder worden. Vanaf de leeftijd van ongeveer 60 jaar maken we nog maar 15 procent NO aan. Maar iets is beter dan niets.
Meer BNDF
BDNF staat voor brain derived neurotrophic factor. Het is een zogenaamde neurotrofine, een stof die in je hersenen wordt gemaakt en een voedingsstof is voor neurotransmitters. BNDF is met name een belangrijke stof voor de neurotransmitter acetylcholine, die nodig is voor een goede impulsoverdracht. Geheugenproblemen kunnen een symptoom zijn van een tekort aan acetylcholine.
Door te bewegen wordt er in je hersenen BDNF aangemaakt. Dat kun je soms zelf ook merken. Als je bijvoorbeeld een moeilijk probleem moet oplossen en het lukt niet goed, dan helpt het vaak om te gaan sporten. De kans is groot dat je het na het sporten ineens helderder ziet.
Hoewel er nog veel onderzoek wordt gedaan naar het functioneren van astrocyten en microglia is er in elk geval bewijs (bij dieren) dat bewegen bijdraagt aan het remmen van te heftige ontstekingsreacties in de hersenen.
Nog meer redenen om te bewegen
Minder Alzheimerplaques
Een kenmerk van Alzheimer is dat er samengeklonterde beta amyloïd in de hersenen aanwezig is. Beta amyloïd is een peptide-molecuul. Uit onderzoek onder muizen naar de relatie tussen beweging en het ontstaan van deze plaques kwam naar voren dat meer bewegen leidt tot minder beta amyloïd.
Alle soorten beweging zijn goed
In onderstaande video vertelt Erik Scherder dat waarom beweging goed is tegen Alzheimer. “Kom van je stoel, elke vorm van beweging is meegenomen.” Het liefst dertig minuten achter elkaar, want dan komen je hele systeem en de chemische huishouding in je hersenen goed op gang, en krijg je het gewenste gunstige effect. Lopen, tuinieren, fietsen, koken: het is allemaal goed. Het gaat om de inspanning, die laat je hart sneller kloppen. Kies bij voorkeur iets dat dichtbij huis is en dat je bijna elke dag kunt doen.
Martine Geerts is moderator van de supportgroep Alzheimer en leefstijl van Je Leefstijl Als Medicijn en oprichter van Alzheimer Preventie Nederland.
Meer lezen
Bescherm je brein, gebruik omega-3 en MCT-olie
Alzheimer is erfelijk, waarom je je moet laten testen
Alzheimer voorkomen? We weten steeds beter hoe.
