Het heel je hoofd-dieet, Verbeter je stemming, overwin je angsten en bescherm je geheugen door koolhydraatarm te eten, Georgia Ede, MD, Uitgeverij Lucht 2024
Meer “als een kunst dan als een wetenschap”, dat is hoe de psychiatrie aanvoelt. Psychiaters “kunnen je niet vertellen wat de oorzaak is van je symptomen, dus kunnen we je ook niet vertellen welke medicatie waarschijnlijk het beste zal helpen.” Wat de woorden bijzonder maakt, is wie ze schrijft. Georgia Ede werkt al meer dan twintig jaar als klinisch psychiater, zowel in haar eigen praktijk als aan universiteiten waaronder Harvard. Als psychiaters zelf hun vak gaan bashen, wordt het tijd om op te letten.
Behalve praktiserend psychiater is Ede ook een van de pioniers op het gebied van de metabole psychiatrie, het nieuwe vakgebied dat een enorme belofte in zich draagt. Mentale problemen bestrijden niet met pillen en therapiesessies, maar met de leefstijl en in het bijzonder met voeding, dat is de kern van de belofte. Een heel nieuwe soort psychiatrie staat in de steigers.
De vergelijking is op zijn plaats: net als vrijwel niemand een jaar of zeven geleden nog wist dat diabetes type 2 kan worden omgekeerd met een leefstijlverandering, en er door artsen vaak sceptisch op werd gereageerd, is metabole psychiatrie een gebied dat nu nog op veel ongeloof en onverschilligheid onder psychiaters stuit. Het heel je hoofd-dieet, dat begin 2024 in de VS verscheen onder de titel Change Your Diet, Change Your Mind en razendsnel is vertaald door Uitgeverij Lucht, kan daar verandering in brengen.
Ede gaat verder waar Palmer ophield
Het eerste boek dat in Nederland over deze materie verscheen, Brain Energy van Christopher Palmer, ging vooral in op de energiehuishouding in de hersencellen, hoe ze door leefstijlfactoren wordt beïnvloed en met welke gevolgen. Het heel je hoofd-dieet van Georgia Ede gaat verder waar Palmer ophield en komt tot concrete adviezen en diëten om de gezondheid van het brein te verbeteren.
Net als Het heel je hoofd-dieet verscheen Brain Energy bij Uitgeverij Lucht. Meer informatie.
Aan het begin van het boek maakt Ede een belangrijke opmerking over voedingsonderzoek. De meest betrouwbare onderzoeksmethode, de randomised controlled trial (RCT), is in de praktijk lastig uit te voeren voor voedingsmiddelen en diëten. Daarom valt de voedingsleer vaak terug op epidemiologische studies: het aanwijzen van patronen in grote datasets. “Het leeuwendeel van de voedingsstudies die de krantenkoppen halen zijn epidemiologische studies”, schrijft Ede.
Maar ook met epidemiologische studies gaan problemen gepaard. De gevonden associaties zijn vaak zwak en er worden onterecht causale verbanden verondersteld. Toch wordt de volksgezondheid in de VS (en ook in Nederland) sterk beïnvloed door voedingsrichtlijnen die grotendeels op de epidemiologie zijn gebaseerd. Zoals Ede schrijft moeten we ons niet langer door epidemiologische studies om de tuin laten leiden. Het is verstandiger om de biologische gevolgen van voeding op ons lichaam goed uit te pluizen. Op basis daarvan komen we tot onderbouwde hypotheses, die we vervolgens kunnen testen. De afgelopen jaren zijn de eerste experimenten met metabole psychiatrie gedaan (mede door Georgia Ede zelf), met veelbelovende resultaten.
De rol van voeding in de hersenen
Nadat Georgia Ede vervolgens op die biologische ‘mechanismes’ ingaat wordt Het heel je hoofd-dieet een buitengewoon interessant, maar ook pittig boek. Ede spaart de lezer niet en beschrijft de rol van voedingsstoffen en metabole processen in hersencellen gedetailleerd. Een belangrijke boodschap is dat de hersenen voor hun gezondheid genoeg hoogwaardige eiwitten nodig hebben, dat wil zeggen voedingsmiddelen met een gezonde balans van aminozuren, naast andere micronutriënten waaronder ijzer, magnesium, koper en vitamines B1, B2, B3, B5 en B7.
Wanneer het vooral kan misgaan is als de hersenen worden overspoeld met grote hoeveelheden koolhydraten. De hersencellen ‘versuikeren’: “overtollig suiker hecht zich vast aan de eiwitten, vetten en zelfs de DNA-strengen in je cellen, waardoor ze onherstelbaar verminkt en verlamd raken”, schrijft Ede. Net als spiercellen kunnen de neuronen insulineresistent worden, wat hun vermogen om energie te verbranden beïnvloedt. Maar om goed te functioneren hebben hersencellen juist veel energie nodig, veel meer dan bijvoorbeeld spiercellen. Ede: “Als je hersenen insulineresistent zijn geworden, kunnen ze zwemmen in een zee van glucose en toch verhongeren.”
Met het reduceren van de koolhydraten in het dieet verdwijnt vaak de ‘hersenmist’ die veel mensen ervaren, naast andere mentale klachten. Ede beschrijft de hoopvolle mogelijkheden van het ketogeen dieet bij bipolariteit, depressies, schizofrenie, autisme, verslavingen en alzheimer. De meeste studies op het gebied van metabole psychiatrie hebben nog een bescheiden omvang, vaak met enkele tientallen proefpersonen. Maar de mogelijkheden van deze interventie zijn onontkoombaar.
Carnivoor
Behalve een heldere uitleg over de gevolgen van koolhydraten voor het brein heeft Het heel je hoofd-dieet nog een andere boodschap in zich. Met kracht verkondigt Georgia Ede de gezondheidsvoordelen van dierlijk voedsel, met name van vlees. Daarmee krijgt de tweede helft van Het heel je hoofd-dieet een nieuwe wending.
Vlees is gezond en bevat alle eiwitten die we nodig hebben, aldus Ede. Ook eieren zijn prima voedingsmiddelen. Maar daarmee is het zo’n beetje gedaan met de positieve bewoordingen. Zuivel is dubieus, onder meer doordat veel mensen lactose niet goed kunnen verwerken. Peulvruchten, zaden en zelfs noten zijn verdacht. Volgens Ede kan onze gezondheid schade ondervinden van de stoffen die planten gebruiken om zich tegen consumptie te beschermen. Met nachtschades zoals tomaten, aubergines en paprika’s en met kruisbloemigen zoals broccoli moeten we oppassen. In het universum van Georgia Ede gaan we hongerig van tafel.
Ede is zo’n sterke carnivoor-bepleiter dat ze soms wat ver gaat in het (letterlijk) afserveren van andere voedingsmiddelen. Desondanks levert ze met haar boek een schat aan voedingsinformatie af. Behalve het schetsen van achtergronden komt ze met nuttige diëten en complete receptenschema’s. Naast suikerpieken kunnen ook voedingsintoleranties aan mentale klachten bijdragen, en Het heel je hoofd-dieet wijst de weg naar zelfonderzoek op dat gebied.
De puzzel van wat voeding precies voor onze hersenen doet, en waarom het soms misgaat, is ingewikkeld. Maar we zijn bezig de code te kraken. Het heel je hoofd-dieet van Georgia Ede is daarin een belangrijke stap.
