Onbewuste emoties spelen vaak mee bij chronische (pijn)klachten, aldus Emovere-directeur Marjon Oomens en pijnspecialist Lian Tjon Soei Len. In de zorg bestaat daarover echter weinig kennis en is er bovendien weinig ruimte om er tijdens behandelingen op in te gaan. Dat maakt dat klachten onnodig blijven voortduren.

Lian Tjon Soei Len is anesthesioloog en pijnspecialist in het Dijklander Ziekenhuis en is Leefstijlprofessional van het Jaar. Ze geeft leefstijl een vaste plek in de behandeling van chronische pijn, en zet zich in voor een geïntegreerde gezondheidszorg. Marjon Oomens is mede-oprichter en directeur van Stichting Emovere, die het gedachtengoed verspreidt dat onbewuste emoties meespelen bij chronische (pijn)klachten. Marjon is ervaringsdeskundige en ontdekte zelf een remedie voor haar jarenlange klachten.

Met de focus op lichamelijke klachten is onze blik op gezondheid te nauw, aldus Marjon en Lian. Hoe kwamen ze tot hun inzichten over de rol van emoties? Hoe zouden leefstijladviezen bij chronische klachten kunnen worden aangepakt?

Jullie zijn allebei voor dit onderwerp bevlogen geraakt na een bepaalde omslag. Kun je daar iets over vertellen?

Marjon Oomens: “Ik heb af en aan wel zo’n twintig jaar allerlei onbegrepen lichamelijke klachten gehad en allerlei therapieën gevolgd, zonder blijvend effect. Totdat ik in 2017 een nieuwe benadering leerde kennen van artsen waaronder John Sarno en Howard Schubiner, waarbij aandacht voor verdrongen emoties op de voorgrond staat. Als de emoties getriggerd worden, gaan je hersenen pijn in je lijf maken als afleiding en bescherming. Daar ging ik mee aan de slag en in drie maanden was ik pijnvrij. Ik stond perplex. Ik kende mezelf toch best goed? Maar ik begreep ook: hier moet ik iets mee. Ik kreeg mijn leven terug. Daarna heb ik mijn baan opgezegd, en nu zet ik me in om deze aanpak verder te verspreiden.”

Hoe is dat bij jou gegaan, Lian?

Lian Tjon Soei Len: “Ik zie het niet als één omslag. Vroeger ergerde ik me aan alternatieve geneeskunde. Als arts ben je heel anders opgeleid. Ik vind het nog steeds ingewikkeld, maar ik omarm complementaire zorg die bewezen, veilig en effectief is. We hebben ongelofelijk veel specifieke medische kennis en kunde in de zorg, maar dat heeft nog niet geleid tot minder chronische zieken. Alleen naar het lichaam kijken is te beperkt bij deze groep. Je kunt de klachten ook zien als een ingang om dieper te kijken naar de onderliggende oorzaken. Daarbij moeten we constateren dat wij in de medische sector daar onvoldoende voor opgeleid zijn.”

“Bij mij heeft de ontwikkeling van dat inzicht jaren geduurd. Vorig jaar nam ik een sabbatical van zes maanden. Door afstand te nemen wilde ik bekijken wat er bij mij ‘schuurde’. Toen was het alsof er een aantal muntjes achter elkaar viel.”

‘Eerst naar jezelf kijken’ lijkt een belangrijk begin voor de omslag naar een bredere blik op de gezondheid. Maar voor veel mensen is dat lastig.

Lian: “Het gaat om een breder bewustzijn dat verder gaat dan kennis. Wat ik geleerd heb is dat je jezelf meebrengt in de relatie. Dat je verdriet en machteloosheid kunt erkennen zonder het meteen te willen fixen of oplossen.”

Marjon: “Dat is waar de omslag in zit. Als je zulke ernstige klachten hebt dat je niets meer kunt, denk je dat er wel iets ernstigs met je lijf aan de hand moet zijn. Maar door weer de connectie met mijn lichaam en gevoelens te maken, bleek ik na zoveel jaren toch te kunnen herstellen. Ik leerde stil te staan en te voelen. Wat triggert me, hoe voelt dat, voel ik me afgewezen, niet gezien, niet gehoord? Je laat emoties zoals angst, verdriet en boosheid er zijn. Toen losten mijn lichamelijke klachten langzaam op.”

Hoe komt het dat er zoveel mensen met (onbegrepen) klachten zijn, en ze zo moeten zoeken voordat ze een oplossing vinden?

Lian: “We denken in onze westerse maatschappij dat meer succes, consumptie en financiële verrijking ons de hoogste staat van een mooi leven geeft. Daarnaast zijn we verslaafd aan prikkels zoals van beeldschermen en dopamine-rushes in de voeding. Terwijl we balans, rust, dankbaarheid en zijn met wat er is – dat klinkt misschien wat zweverig – zijn kwijtgeraakt. We zijn de verbinding kwijtgeraakt met onszelf én anderen én onze leefomgeving, die we uitputten.”

Hoe zouden we vanuit de zorg leefstijladviezen kunnen aanreiken?

Lian: “Daarin heb ik zelf een leercurve gemaakt. Ik ging van ‘ik ga veel informatie geven’, dus van zenden, naar in gesprek gaan. De belangrijkste vraag is: wat is echt belangrijk voor u? Dat gaat dus over zingeving.”

“Er kwam een mevrouw bij me met rugpijn. Wat ze het allerliefst wilde was haar kleinkinderen weer kunnen oppakken. Dan praten we over welke kleine stappen ze kan zetten, zodat ze weer vertrouwen krijgt. Je kunt mensen uitnodigen om zelf te kiezen welk gedrag zij willen veranderen als ze eraan toe zijn.”

“Naar de emoties op zoek gaan kan prachtig zijn, maar er zijn veel mensen die door alles wat ze hebben meegemaakt niet bij hun emoties komen. Iemand werd boos op me nadat ik haar nogal hard confronteerde. Ik heb mijn excuses aangeboden. Later kwam ik haar opnieuw tegen en ze zei: ik was boos, terecht, maar het heeft toch geholpen.”

“Voor mij zijn er geen standaardleefstijladviezen. Als ik advies geef vraag ik eerst: zou je er iets over willen weten? Dat is geneeskunst. De interactie bevordert het zelfherstel. Ik ben ervan overtuigd dat ik niet verder kan gaan dan hoe ver ik zelf ben geweest. Ik kan dus ook niet iedereen helpen, misschien is de ander al veel dieper gegaan.”

Marjon: “Lian verwoordt de andere rol van de zorgverlener die we nodig hebben. Dus minder: ‘Ik heb ervoor gestudeerd, ik ga u fixen’. In de acute zorg bijvoorbeeld bij een breuk is die biomedische kennis essentieel, onze gezondheidszorg is daar fantastisch. Maar we missen de andere kant, die van de langdurig aanhoudende klachten. Die vragen om een andere benadering. Daar gaat het meer om een gelijkwaardig en breder gesprek aangaan, in plaats van alleen naar de lichamelijke kant kijken. Als zorgverlener kun je luisteren, vragen stellen en naar aanknopingspunten zoeken.”

“Wat Lian vertelde over de boze vrouw is leerzaam. In mijn ervaring is boosheid vaak een poort naar een andere onbewuste verdrongen emotie of behoefte. Daarna gaan bijvoorbeeld de tranen lopen of gaat iemand trillen van angst. Iemand merkt dan pas wat er niet werd gevoeld of geuit. Dat wel doen maakt dat lichamelijke klachten kunnen worden verlicht of zelfs helemaal opgelost. Er is een groep mensen die zelf met deze benadering aan de slag kan, een andere groep die er niet aan wil, en een middengroep die er hulp bij nodig heeft.”

Lian: “Voor mij gaat het over gezondheidsbevordering én geneeskunst. Over zelfherstel én biomedische kennis, kunde en technologie. Op het grensvlak ligt winst. Wat we nodig hebben is een persoonlijke gerichte zorg, die verzekerd en toegankelijk is, naast wat we al doen binnen de reguliere zorg.”

Op donderdagavond 5 oktober gaven Marjon en Lian een webinar over pijn, leefstijl en emoties. Mensen die ingeschreven zijn op onze ledensites kunnen het webinar terugkijken.

Naar de ledensite

Meer lezen