Als vrijwilliger voor Humanitas kwam Tineke Bakker regelmatig bij laaggeletterden over de vloer. Hun problematiek ging haar aan het hart. Tineke deed een coachingopleiding en ging als coach projecten doen op het gebied van laaggeletterdheid en de integratie van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Behalve sociale problemen zoals eenzaamheid hebben deze mensen vaak gezondheidsproblemen, merkte ze. Gezondheidsproblemen die meestal met de leefstijl samenhangen.
Zelf waren Tineke en haar man er allebei in geslaagd om beginnende gezondheidsproblemen om te keren door gezonder te gaan leven. Hoe zou ze de mensen die ze beroepsmatig begeleidde ook met hun leefstijl kunnen helpen?
Tineke: “Ik vond het belangrijk om mensen erop te wijzen dat je eigenlijk met weinig ingewikkelde middelen een gezonde leefstijl kunt aannemen.”
GezondDorp, het bijzondere initiatief van twee artsen die hun dorp in een leefstijlverandering meekregen, was een inspiratiebron. Tineke pakte de telefoon en belde Wim Tilburgs, voorzitter van Stichting Je Leefstijl Als Medicijn. De Stichting organiseert op verschillende plaatsen in Nederland Suikerhuizen – supportgroepen voor mensen met diabetes type 2. Tineke’s ideeën sloten daarbij aan. Wim koppelde Tineke ook aan 2diabeat, het landelijk programma voor diabetesbestrijding in buurten en wijken.
Veel bewoners van Princenhof en Plan Zuid, wijken in Tineke’s woonplaats Bovenkarspel (onderdeel van de gemeente Stede Broec) in Westfriesland, hebben sociaaleconomische problemen. 55 procent heeft overgewicht en 49 procent geeft aan eenzaam te zijn. Voor Tineke was het logisch om in deze wijken van start te gaan.
Samen op weg
Aanpakken zit de Westfriezen in het bloed. Tineke zocht steun bij welzijns- en zorgprofessionals voor haar plannen en ging afgelopen september samen met een eerste groep van zeven diabetespatiënten aan de slag. Samen op weg naar een gezond Westfriesland!, noemt ze haar initiatief. Drie maanden lang kwam de groep elke dinsdagochtend bij elkaar. Eind 2023 werd een feestelijke slotbijeenkomst georganiseerd. In februari 2024 gaat Tineke met nieuwe supportbijeenkomsten aan de gang.
Hoe ziet zo’n bijeenkomst in jouw programma eruit?
Tineke: “We komen bij elkaar in een buurthuis. Tijdens het eerste half uurtje drinken we koffie en thee en hebben we even aandacht voor elkaar. Daarna is er een inhoudelijk gedeelte van ongeveer een uur. Het programma wordt in overleg met de deelnemers bepaald. Tijdens de beginbijeenkomst van de eerste groep hebben we het spinnenweb van Positieve Gezondheid ingevuld om een inschatting te kunnen maken van de behoeftes van de deelnemers. In de tweede bijeenkomst hebben we het Leefstijlroer besproken zodat we beter weten waar iedereen aan wil werken. Later hebben we onder meer de brochure Eet je Beter van Stichting Beter met Diabetes2 besproken, een supermarktsafari gedaan en een kookworkshop gehouden. We sluiten de bijeenkomsten af met een gezamenlijke wandeling.”
Meer informatie over het Leefstijlroer, Positieve Gezondheid en Eet je Beter
Met wie werk je samen?
“Veel organisaties zijn enthousiast over het project. Concreet werken we samen met buurthuis Princenhof, sociaal-cultureel centrum Ons Stede Broec, Medisch Centrum Stedebroec, Acdapha Apotheek Stede Broec, Diëtistenpraktijk Stede Broec, Team Sportcentrum Stede Broec, Sportservice Westfriesland, de Seniorenraad en de Westfriese Bibliotheken. De partners helpen onder meer bij de invulling van het programma. Een diëtist heeft bijvoorbeeld de supermarktsafari begeleid en een apotheker heeft een workshop gegeven over medicijngebruik bij diabetes. De enige partij die niet positief op het initiatief heeft gereageerd is eigenlijk de gemeente. Die hebben nergens op geantwoord.”
Wat is jouw eigen motivatie om het project te starten? Doe je het als vrijwilligerswerk?
“Voorlopig wel maar ik denk dat het project pas echt duurzaam wordt als er subsidie voor beschikbaar komt. Ik weet zeker dat het veel waarde voor de wijk en voor de zorg heeft. Mijn uitgangspunt is dat als het programma een succes wordt, er ook wel een vorm van vergoeding zal komen. Elk nieuw initiatief begint met een bepaalde investering.”
Wat is voor de deelnemers doorgaans de motivatie om mee te doen?
“Het besef dat het niet goed gaat met de gezondheid. De wens om fitter te worden. Mijn taak is om ervoor te zorgen dat ze graag blijven komen. Ik houd de 4 G’s die ik van van GezondDorp heb geleerd in ere: gezondheid, gezelligheid, geborgenheid en gezamenlijkheid. Dat wordt gewaardeerd, merk ik. Ik let er ook altijd op dat ik alle deelnemers persoonlijk aandacht geef en dat iedereen zich op zijn gemak voelt.”
Wat zijn de resultaten tot nu toe?
“Het project loopt boven mijn hoopvolle verwachting. Wat we niet doen is wegen en bloed prikken, dus ik kan geen cijfermatige verbeteringen aantonen. Maar de groep is enthousiast. De deelnemers voelen zich minder eenzaam en zijn bewuster met hun eigen gezondheid bezig. Drie deelnemers zijn onder begeleiding van een diëtist gegaan en verschillende zijn lid geworden van de sportschool. Wat ik ook een mooi eerste resultaat vind is dat er een netwerk is ontstaan van mensen uit de zorg en het welzijnswerk die bij het project betrokken zijn, en die elkaar nu makkelijker weten te vinden. Steeds meer mensen realiseren zich dat een leefstijlverandering makkelijker vol te houden is als je het samen doet.”
Welke leerpunten heb je opgedaan door het begeleiden van de eerste groep?
“Dat het best lastig kan zijn om te zorgen dat iedereen in de groep zich voldoende kan uiten. De een doet dat makkelijker dan de ander. Daarmee vragen sommige mensen meer aandacht dan anderen. Ik heb gemerkt dat ik er attent op moet zijn dat sommige mensen wat stiller zijn, en ik heb geleerd de bijdrage van de mensen die veel praten beter te managen. Wat ik ook heb geleerd is om op te passen dat ik niet ongemerkt in de rol van deskundige terechtkom. Omdat ik de groep organiseer, kan zoiets ontstaan voor je er erg in hebt. Maar ik geef de deelnemers aan de groep nooit advies over hun leefstijl. Bij vragen verwijs ik ze door naar hun zorgprofessionals.”
Wat zijn je verdere plannen?
“Ik begin binnenkort met de tweede serie supportbijeenkomsten. Ieder half jaar kunnen we de aanpak verder verbeteren. Op termijn wil ik het initiatief naar andere wijken in Bovenkarspel en Stede Broec toebrengen, en het uiteindelijk verder verspreiden in Westfriesland.”
Tineke Bakker is oprichter van Tineke Coacht. Naast een coachingopleiding deed ze onder meer de training Goedkoop Gezonde Voeding.
Meer informatie over Tineke’s samenwerkingspartners sociaal-cultureel centrum Ons Stede Broec, Medisch Centrum Stedebroec, Acdapha Apotheek Stede Broec, Diëtistenpraktijk Stede Broec, Sportcentrum Stede Broec, Team Sportservice Westfriesland, de Seniorenraad en de Westfriese Bibliotheken
Een half jaar Suikerhuis, het unieke project in de Helmondse binnenstad
