Koolhydraten, eiwitten en vetten
Eiwitten, koolhydraten en vetten zijn voedselgroepen die energie geven. Ze worden macronutriënten genoemd. Alle drie hebben ze een effect op je bloedsuiker.
Zodra je de diagnose diabetes type 1 krijgt word je geleerd dat koolhydraten je bloedsuiker laten stijgen. Om te voorkomen dat je bloedsuiker na een tussendoortje of maaltijd gaat stijgen leer je hoeveel insuline jouw lichaam nodig heeft om de stijging door koolhydraten te voorkomen.
Veel mensen met diabetes hebben de ervaring dat ondanks dat ze héél erg hun best doen, alles goed afwegen en de koolhydraten nauwkeurig berekenen, hun bloedsuiker gaat stijgen enkele uren na het eten. Soms heb je producten gegeten die nauwelijks koolhydraten bevatten en toch stijgt je bloedsuiker.
Eén van de redenen daarvoor is dat je bloedsuiker niet alleen door het eten van koolhydraten stijgt.
Ons lichaam zet alle drie de macronutriënten om naar glucose. Dit proces wordt voedselconversie genoemd. Het tempo waarin dat gebeurt verschilt per voedingsgroep.
Koolhydraten laten je bloedsuiker snel stijgen
Koolhydraten zijn de meest bekende, of moet ik zeggen beruchte, voedselgroep als het gaat om het stijgen van bloedsuikerwaarden. De Gezondheidsraad adviseert om 40 -70% van je energie uit koolhydraten te halen.
Voor iemand met diabetes type 1, die leeft volgens dit advies, is het dagelijks een enorme klus om de bloedsuikerwaarden stabiel te houden en niet te ver te laten stijgen.
Koolhydraten worden door je lichaam eenvoudig en snel omgezet naar glucose.
Hoe meer koolhydraten lijken op suiker, de simpele koolhydraten, hoe sneller je bloedsuiker stijgt.
Eiwitten laten je bloedsuiker geleidelijk stijgen
Ook eiwitten worden door je lichaam omgezet naar glucose. Het kost je lijf meer tijd om dit te doen dan bij koolhydraten. Twee tot vier uur na de maaltijd begint je bloedsuiker te stijgen door de eiwitten in je voeding. Het is een stijging die geleidelijker begint maar ook langer doorgaat.
Veel mensen met type 1 zullen dit effect wel eens hebben gemerkt na een barbecue of avondje gourmetten.
Eiwitten zijn onder te verdelen in dierlijke en plantaardige eiwitten. Plantaardige eiwitten vind je vooral in noten en peulvruchten. Peulvruchten bevatten veel zetmeel en geven daardoor ten opzichte van de andere eiwitten een snellere stijging van je bloedsuikerwaarden.
Vetten een langdurige energiebron
Eiwitten en vetten zijn, behalve een bron van energie, essentiële bouwstoffen. Zoals dokter Hans van Kuijk uitlegt in de webinar; voeding in plaats van vulling, heeft elk biologisch proces en elke cel eiwitten en vetten nodig.
Vetten zijn een langdurige bron van energie. Het kan 8 tot 10 uur duren voordat het lichaam een deel van deze vetten heeft omgezet naar glucose.
Koolhydraatarm voedingspatroon
Zoals we hebben gezien hebben koolhydraten een grote impact op je bloedsuiker en laten hem abrupt en snel stijgen. Vroeger was het normaal om de stijging van je bloedsuiker te voorkomen door het aanpassen van je voeding. Het is voor veel mensen met diabetes type 1 dan ook een logische keuze om minder koolhydraten te eten en hun leefstijl aan te passen naar een koolhydraatarm voedingspatroon.
Eet de goede koolhydraten
Koolhydraten kun je onderverdelen in 3 groepen:
Suiker is een simpele koolhydraat. Het komt van nature voor in melk en fruit maar het wordt ook aan veel producten toegevoegd. Deze suikers geven een grote piek op je bloedsuikerspiegel en zijn ongezond.
Zetmeel is een complexe koolhydraat. Het zit onder andere in brood, aardappels, pasta, rijst en peulvruchten. Je lichaam zet zetmeel vrijwel net zo snel om naar glucose als suiker.
Vezels zijn een belangrijke vorm van koolhydraten. Omdat je lichaam tijd nodig heeft om ze te verteren geven ze een minder snelle en een kleinere stijging van je bloedsuikerwaarden. Met een voedingspatroon dat voldoende groenten bevat, krijg je genoeg vezels binnen voor een goede spijsvertering en een gezond immuunsysteem.
Eiwitten voor een gezonde energiebalans
Voor je dagelijkse activiteiten heb je voldoende energie nodig. Zodra je minder koolhydraten eet krijg je minder energie uit deze voedingsbron.
Dit houdt in dat je die energie uit een andere bron moet halen.
Daarbij heb je de keuze tussen eiwitten en vetten. Dit heeft geleid tot twee stromingen binnen koolhydraatarme voedingspatronen. De groep die koolhydraten vooral door vetten vervangt wordt low carb high fat oftewel koolhydraatarm vetrijk genoemd. Een andere naam is ook wel keto.
De groep die koolhydraten vervangt door eiwitten noemen we low carb high proteïn, koolhydraatarm eiwitrijk.
Door te kiezen voor een voedingspatroon met:
- veel groenten
- roomboter
- olijfolie
- kokosolie
- gevogelte
- vis
- eieren
- kaas
- noten
Vervang je de koolhydraten vooral door eiwitten, aangevuld met gezonde vetten.
Koolhydraatarm eiwitrijk voedingspatroon
De sleutel tot het normaliseren en stabiliseren van bloedsuikerwaarden is voeding.
Voeding die boordevol bouwstoffen, vitaminen en mineralen zit.
Voeding die je bloedsuiker niet abrupt en extreem laat stijgen.
Met een koolhydraatarm, eiwitrijk voedingspatroon heb je minder schommelingen in je bloedsuikerwaarden en zorg je dat je lichaam voldoende bouwstoffen heeft voor het onderhouden en opbouwen van spiermassa. Het is een goede basis voor je hormonale balans en het geeft je immuunsysteem de mogelijkheid om optimaal te functioneren.
Voor mensen met diabetes type 1 biedt de voedselconversie van vezelrijke koolhydraten en eiwitten hen de tijd om de stijging van hun bloedsuiker adequaat te ondervangen met insuline. Dit gaat eenvoudiger bij voedselconversie van eiwitten dan van koolhydraten. Bij koolhydraten gebeurt dit zo abrupt en snel dat het vrijwel onmogelijk te matchen is met het werkingsprofiel van je insuline.
De voedselconversie van vetten duurt dusdanig lang dat dit vaak ook lastiger te ondervangen is met insuline.
Leefstijlmethode
Kennis van het effect van macronutriënten op de bloedsuiker, bij mensen met diabetes type 1, heeft ertoe geleid dat de Amerikaanse dokter Bernstein een leefstijlmethode ontwikkelde.
Zijn leefstijlmethode heeft een koolhydraatarm, eiwitrijk voedingspatroon als basis en biedt duidelijke kaders qua koolhydraatinname, de verdeling van koolhydraten over de dag en welke producten je wel of niet kunt eten. Daarbij worden adviezen gegeven over bolussen voor eiwitten en welk werkingsprofiel het beste overeenkomt met de voedselconversie van eiwitten.
In een volgend artikel vertellen we meer over; het bolussen voor eiwitten en voedselconversie versus werkingsprofielen.
