Waarom artsen hun leefstijl-koudwatervrees moeten overwinnen

Goed leefstijladvies is belangrijk, maar medisch specialisten voelen zich vaak niet geroepen om hun patiënten op het pad van een leefstijlverandering te zetten. In een helder betoog in Nieuwsbrief Zorg & innovatie reiken Mattijs Out en Iris de Vries medici argumenten aan om hun terughoudendheid te laten varen. Ze geven ook antwoord op eventuele wetenschappelijke twijfels.

Mattijs Out is internist-vasculair geneeskundige in Medisch Spectrum Twente te Enschede en Iris de Vries huisarts, leefstijlarts en voorzitter van Vereniging Arts en Leefstijl. In hun artikel in Nieuwsbrief Zorg & innovatie reageren ze op een studie onder internisten die vorig jaar werd gepubliceerd. Volgens de studie hebben de specialisten vraagtekens bij hun rol in het leefstijladvies.

Out en de Vries herkennen de argumenten van de specialisten: ‘Het is de verantwoordelijkheid van de mensen zelf’, ‘Het is de verantwoordelijkheid van de overheid’, ‘Ik heb er geen tijd voor’, ‘Wie gaat het betalen?’, ‘Het is betuttelend’, ‘Het werkt toch niet’.

Maar, schrijven Out en de Vries, veel van de bezwaren zijn onterecht. Na een korte training kan een arts binnen dertig seconden effectief naar een leefstijlinterventie leren doorverwijizen. Denk eens aan het wittejasseneffect: als arts heb je invloed. Als íemand zijn of haar patiënten op het pad naar een gezonde leefstijl kan zetten is het de specialist.

Vetmassa heilig voor de hersenen

Het artikel van Out en de Vries is vooral lezenswaardig omdat het enkele interessante zijpaden bewandelt. Het beschrijft bijvoorbeeld waarom leefstijlverandering zo lastig is. “Neem overgewicht waar nu 52 procent van onze bevolking aan lijdt. Als mens zijn we helemaal niet gemaakt om af te vallen, we zijn juist volledig gericht op gewichtstoename.” Onze genetische ‘blauwdruk’ wapent ons tegen gewichtsverlies, volgens Out en de Vries. “Als mens dragen we allemaal onze eigen vetmassa met ons mee, en die vetmassa is heilig voor onze hersenen.”

Een reden voor artsen om terughoudend te zijn met leefstijladvies kan zijn dat er relatief weinig wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit is. Out en de Vries zetten de argumenten die daarbij een rol spelen genuanceerd op een rij. Ja, er zijn vrijwel geen placebo-gecontroleerde studies. Maar dat kan ook niet want: “placebo-leefstijl bestaat immers niet”. Bovendien hangen veel factoren bij de leefstijl samen zoals slaap, stress, erfelijkheid, het darmmicrobioom, de psyche, medicatie en de sociale omgeving. Dat maakt het lastig om de invloed van de leefstijl te onderzoeken.

Studies die wél zijn gedaan bevestigen dat een leefstijlverandering (veel) effect heeft. Dus: “Het bespreken van leefstijl loont, voor de patiënt, maar ook zeker voor de zorgverlener. Medisch specialisten hebben een verantwoordelijkheid voor geïndiceerde en zorggerelateerde preventie. In de spreekkamer kunnen zij signaleren en patiënten motiveren. Verwijzing is in zeer beperkte tijd mogelijk en een leefstijlloket gericht op afschalen van zorg kan helpend zijn.”

Trouwens, voor dokters die de leefstijlgeneeskunde een plek in de spreekkamer geven blijkt de werkdruk af te nemen en het werk leuker te worden.

Lees het artikel

Lees ook