Koolhydraatarme voeding bij diabetes type 1

Volgens de leefstijlmethode van dokter Bernstein

Kun je met diabetes type 1 of LADA je bloedsuiker stabiliseren door te starten met een koolhydraatarm voedingspatroon? Hoe pak je dat aan en waar moet je rekening mee houden?
Bij diabetes is de interactie tussen voeding en ziekteverloop duidelijk. Koolhydraten zorgen voor een stijging van de bloedsuikerspiegel en hoge bloedsuikers zorgen voor korte en lange termijn complicaties.

Voor mij, als moeder van twee kinderen met diabetes type 1, ligt daar een mogelijkheid om het verloop van hun ziekte te beïnvloeden en de kans op complicaties te verminderen. Verrassend genoeg ontving ik geen enkel advies van de kinderarts of diabetesverpleegkundige om de voeding van mijn kinderen aan te passen.

Daarom ging ik zelf op zoek naar adviezen en richtlijnen voor een koolhydraatarm voedingspatroon. Deze vond ik in het boek “Dr. Bernsteins Diabetes Solution” De Amerikaanse dokter Bernstein heeft een leefstijlmethode ontwikkeld als algemeen protocol voor diabetesmanagement. De basis daarvan is een koolhydraatarm en eiwitrijk voedingspatroon.

Koolhydraatarm voedingspatroon van Dokter Bernstein

Het voedingspatroon van dokter Bernstein is vrij eenvoudig. De koolhydraten worden voor volwassenen beperkt tot 30 gram per dag en als volgt verdeeld over de maaltijden;

Voor kinderen geldt deze richtlijn niet en adviseert dokter Bernstein om proportioneel minder koolhydraten te eten afhankelijk van een gezond lichaamsgewicht.

Om voldoende energie (calorieën) binnen te krijgen eet je eiwitten. Daarvoor gelden twee adviezen. De hoeveelheid eiwitten die je eet worden bepaald door jouw gevoel van verzadiging. Zodra je weet hoeveel je nodig hebt houd je die hoeveelheden aan. Hierdoor eet je uiteindelijk dagelijks per eetmoment dezelfde hoeveelheid eiwitten. Vetten worden niet extra toegevoegd.

De producten die je wel of niet kunt gebruiken worden bepaald door het effect dat ze hebben op de bloedsuikerwaarden. Deze producten zijn nauwkeurig beschreven.
Daarover vertellen we je meer in ons artikel ‘leefstijl methode voor diabetes volgens dokter Bernstein’

Veranderen van voedingspatroon en leefstijl

Dankzij de leefstijlmethode van dokter Bernstein heb ik de adviezen en richtlijnen gevonden voor een verantwoord koolhydraatarm voedingspatroon. Daarmee kreeg ik de mogelijkheid om het diabetesmanagement van mijn kinderen te verbeteren. Nu stond ik voor de uitdaging deze verandering qua voeding in ons gezin in te voeren.

De handreikingen van dokter Bernstein zijn zo uitgebreid en volledig dat het mogelijk is om in één keer over te stappen op dit voedingspatroon. Omdat koolhydraten erg verslavend zijn is hij daar een voorstander van. Zodra je deze leefstijlmethode volledig toepast is het effect het meest zichtbaar en voelbaar.

Het is belangrijk om dit in samenspraak met je arts te doen. Je voedingspatroon heeft een direct effect op je insulinebehoefte. Dokter Bernstein benadrukt dat mensen met retinopathie of hoge waarden van een groeifactor beter een geleidelijke verbetering en stabilisatie van hun bloedsuikerwaarden kunnen nastreven. Op die wijze kan het lichaam wennen aan lagere waarden en krijgt het meer kans op herstel. Dit geldt ook voor mensen die zich bij een normale waarde (4.5 mmol) hypo voelen.

Geleidelijke introductie

In één keer het voedingspatroon aanpassen zou dus het grote voordeel hebben gehad dat de effecten van stabielere bloedsuikers en een voorspelbaarder diabetesmanagement eerder zichtbaar zouden zijn. Anderzijds zou ik waarschijnlijk pas zijn begonnen nadat ik het boek volledig had gelezen. Nu ben ik tijdens het lezen begonnen met de eerste aanpassingen. Het voordeel daarvan was dat in de praktijk herhaaldelijk werd bevestigd wat ik daarvoor in theorie had gelezen.

Mijn aanpak was dus een geleidelijke invoering. Voor mij had dit het voordeel dat ik per maaltijdmoment kon wennen aan nieuwe producten, recepten en bereidingswijze.

Voordat ik de leefstijlmethode van dokter Bernstein ontdekte was ik begonnen met het maken van koolhydraatarme snacks en tussendoortjes. Op deze wijze hoefden de kinderen niet tussen de maaltijden door insuline te spuiten. Doordat ik daarop had gezocht was ik diverse koolhydraatarme recepten voor het avondeten tegengekomen. Dat werd het eerste maaltijdmoment dat ik begon aan te passen. Om de kinderen bij dit proces betrokken te houden kozen we om de beurt een recept uit dat ons lekker leek.

De lunch vond ik een behoorlijke uitdaging. Er zijn meer dan voldoende koolhydraatarme lunchgerechten maar niet altijd even praktisch om mee te nemen naar school. De uitkomst was koolhydraatarm brood. Niet het gewone koolhydraatarme brood maar proteïne brood. Het bevat weinig koolhydraten, veel eiwitten en het is normaal mee te nemen en te beleggen. Ik vulde dit aan met groenten, noten en zalm waardoor er een volwaardige lunch ontstond die makkelijk mee te nemen is naar school.

Het ontbijt was het moeilijkste om te veranderen. Niet omdat ik niet wist wat ik moest maken maar omdat ik het al een keer veranderd had.

Dageraadfenomeen

Voor de diagnose ontbeten wij met speltbrood. Het ontbijt bevatte ongeveer 30 gram koolhydraten. Vrij kort na de diagnose wijzigde ik dit in Griekse yoghurt met fruit en noten. Qua koolhydraten een halvering ten opzichte van brood. Toch bleven de kinderen in de ochtend last houden van oplopende bloedsuikerwaarden.

Ik wist dat dokter Bernstein vanwege het dageraadfenomeen adviseert om de koolhydraten bij het ontbijt te beperken tot maximaal 6 gram. Dit heeft te maken met het lever- en galritme.

De lever heeft een ritme van afbraak en opbouw. Tussen 03.00-15.00 is de lever bezig met de uitscheiding van afvalstoffen (afbraak). Vanaf de middag, 15.00-03.00, richt de werking van de lever zich op de vertering van koolhydraten en het opslaan daarvan in de vorm van glycogeen (opbouw).
In de ochtend is de gal het meest actief en zorgt voor de vertering van eiwitten en vetten.
Met andere woorden het lichaam verwerkt in de ochtend makkelijker eiwitten en vetten dan koolhydraten.

Tijdens de lockdown ontdekte mijn zoontje dat voor het ontbijt schoolwerk maken veel makkelijker en beter gaat. Hierdoor stond hij open voor het idee om het ontbijt te veranderen. Sindsdien ontbijten we met omelet of pannenkoeken. Een ontbijt van maximaal 6 gram koolhydraten. De bloedsuiker stijgt nu in de ochtend niet of nauwelijks meer door hun ontbijt. Iets wat allebei de kinderen als erg prettig ervaren.

Intrinsieke motivatie

Achteraf heeft deze geleidelijke introductie voor mijn gezin een aantal grote voordelen gehad. Het was geen abrupt voor en na moment. Het was een proces van bijna anderhalf jaar. Iedereen kreeg de tijd om erin mee te groeien en bewust te ontdekken wat deze veranderingen betekenen. Er was de ruimte om lichamelijk te ervaren wat het verschil was tussen een koolhydraatrijke en een koolhydraatarme maaltijd. Er waren sociale gebeurtenissen zoals verjaardagen waarin we erachter kwamen wat fijner was: mee doen of eigen producten eten. We probeerden uit hoe en op welke manier we uit eten kunnen gaan.

Het mooie hiervan is dat de kinderen zelf hebben ontdekt en ervaren welke levensstijl voor hen prettig is. Daardoor begonnen ze zelf keuzes te maken. Een mooi voorbeeld daarvan is toen mijn zoontje (8 jaar oud) een kinderfeestje had met een lunch.

De kinderen konden kiezen uit poffertjes of friet en een waterijsje na. Een paar dagen voor het feestje vroeg hij aan mij: “Mama, kun jij met dat feestje voor mij koolhydraatarme pannenkoeken bakken en een suikervrij ijsje meebrengen? Dan kan ik dat eten. Jij moet toch komen om te spuiten. Dan voel ik me veel fijner.”

Het zijn nu hun eigen bewuste keuzes. Daardoor zijn ze zelf gemotiveerd om volgens deze methode en met dit voedingspatroon te leven. Daarbij hebben ze geleerd wat voeding voor effect heeft op hun gezondheid en wat ze wel of niet kunnen eten. Ze hebben ervaren dat het bespreekbaar maken van diabetes en het effect van voeding daarop ervoor zorgt dat mensen bereid zijn om daar rekening mee te houden.

Samen gaat het beter

We hebben onze leefstijl als gezin aangepast. In eerste instantie als morele steun. Daarnaast als rolmodel voor onze kinderen. Daarbij is het praktisch om één maaltijd te bereiden in plaats van twee verschillende.

De positieve resultaten, stabielere bloedsuikers en een voorspelbaarder diabetes management, motiveren enorm om deze levensstijl vol te houden. Daar komt bij dat wij zelf ook gemotiveerd raakten om op deze manier te eten en te leven. Gedurende het proces bemerkten wij voordelen voor ons zelf:

• meer energie
• meer zin en behoefte om te bewegen
• betere nachtrust
• een opgewekter humeur
• een gezonder gewicht
• een afname van medische kwalen

Door het gezamenlijk te doen stimuleren, steunen en versterken we elkaar. Dat is erg prettig.
Sinds kort ervaar ik dit ook buiten mijn gezin in de Facebookgroep Diabetes 1 In Eigen Hand.

Bespreek je plannen met je arts

Omdat dit voedingspatroon zich richt op de langzame koolhydraten (vooral afkomstig uit groenten) en eiwitten stijgt de bloedsuikerspiegel langzamer dan met een koolhydraatrijk voedingspatroon. Bij diabetes type 1 heeft dit een directe interactie met de insuline. Indien de insuline niet wordt aangepast van een rapid insuline naar een reguliere insuline bestaat er een risico dat er eerst een hypo optreedt en dan een hyper ontstaat. Rapid insuline werkt snel, kort en krachtig. Het is ontwikkeld om de bloedsuikerstijging van snelle koolhydraten op te vangen.

Met dit voedingspatroon stijgt de bloedsuikerspiegel langzaam en geleidelijk. Dit maakt dat het makkelijker te begeleiden en corrigeren is. Een matchende insuline met een normaal afgiftetempo is daarbij van belang.    

Wat laatste tips

Schommelende suikerwaarden, de eerste diabetescomplicaties en/of niet willen bolussen voor tussendoortjes zijn een aantal redenen om te starten met een koolhydraatarm voedingspatroon wanneer je diabetes type 1 of LADA hebt.
Stel jezelf daarbij een aantal vragen en bedenk vooraf wat voor jou haalbaar is:

Last but not least, doe het samen!
Voor steun van ervaringsdeskundigen kun je terecht bij de besloten
Facebookgroep ‘Diabetes 1 In Eigen Hand’

Wat kun je allemaal eten met een koolhydraatarm dieet?

Daar vertellen we meer over in dit artikel:

Leefstijl methode voor diabetes volgens dokter Bernstein

De basis van de leefstijl methode voor diabetes van dokter Bernstein is een koolhydraatarm en eiwitrijk voedingspatroon.

Lees meer Leefstijl methode voor diabetes volgens dokter Bernstein

Diabetes 1 In Eigen Hand

Diabetes 1 In Eigen Hand is een supportgroep waar we kennis en ervaring delen over het realiseren van gezonde bloedsuikerwaarden door een koolhydraatarme, eiwitrijke leefstijl

Lid worden