Dit is het eerste artikel naar aanleiding van een webinar van het leefstijlplatform Brainport Vital van PSV, dat plaats vond op 5 juni 2021. Het was een mooie gelegenheid om inzichten over de relatie tussen leefstijl en chronische aandoeningen bij een groter publiek bekend te maken. De focus was dit keer met name gericht op gezonde voeding. Er werd veel uitleg gegeven over wat dat precies is. Dit eerste deel gaat over chronische ziekten, de ‘Blue Zones’ en de basisrichtlijnen van verstandige voeding.
‘Ik zie in mijn praktijk steeds meer doorverwijzingen van mensen met overgewicht, diabetes type 2 en aanverwante aandoeningen’, zegt Hans van Kuijk. Hij is werkzaam als sportarts bij TopSupport en het St. Anna Ziekenhuis en als zodanig gespecialiseerd in leefstijl. Hij is een van de sprekers op het webinar ‘Voeding in plaats van vulling’ georganiseerd door het vitaliteitsplatform van Brainport Eindhoven. ‘Zo’n 65 procent van deze mensen krijgen als behandeling leefstijlveranderingen waarbij voeding een belangrijke rol speelt.’
Op basis van gegevens van het CBS presenteert Van Kuijk zijn analyse van chronische aandoeningen in Nederland. Hij combineerde een aantal lijsten met gegevens over ziekten en doodsoorzaken:
De resultaten daarvan staan samengevat in de tabel hierboven.
Vaatziekten
De grootste groep is die van mensen met vaatziekten zoals coronaire hartziekten (CHZ), beroerte, diabetes type 2 (DM2) en dementie.
Bewegingsapparaat en psychische aandoeningen
Op een gedeelde tweede plaats komen de mensen met een aandoening aan het bewegingsapparaat, zoals artrose en nek- en rugklachten en de groep met een psychische aandoening.
‘Dit groeit enorm!’
zegt van Kuijk
‘De reguliere geneeskunde is groot geworden door vooruitgang in infectiebestrijding en operatietechnieken. Daardoor maakte je mensen daadwerkelijk beter, maar deze aandoeningen kunnen we met pillen eigenlijk niet beter maken. Met operaties kunnen we hier en daar iets opkalefateren, maar echt in de kern van de zaak genezen, dat lukt niet. De grote overeenkomst tussen al deze moderne aandoeningen is hun relatie met leefstijl. Dan gaat het dus over onze leefomgeving, hoe we onderhevig zijn aan deadlines en stress, de vervuiling van de omgeving en onze voeding. Wil je dus echt in de kern van de zaak iets genezen, dan zul je dus bij de leefstijl moeten zijn. En nog liever ga je ’t hiermee voorkomen.’
Sportarts Hans van Kuijk
Fit en gezond op hoge leeftijd
Van Kuijk heeft ook de zogenaamde ‘Blue Zones’ bestudeerd, kleine gebiedjes op de wereld, zoals onder andere Sardinië en Ikarië in Europa, waar mensen gemiddeld een hele hoge leeftijd bereiken en opvallend fit en gezond blijven. Sinds 2005 wordt er onderzoek gedaan naar de achterliggende oorzaken hiervan.
Het blijkt dat er negen kenmerken zijn die deze uiteen liggende gebiedjes verbindt.
De vier kenmerken die in alle ‘blue zones’ voorkomen:
‘Wat betreft het punt van verstandig eten, zie je dat dat in verschillende plaatsen op heel verschillende manieren wordt ingevuld. Blijkbaar kan het op verschillende manieren heel goed.’, aldus Van Kuijk. Hij geeft drie voorbeelden. In Loma Linda, een stadje bevolkt door zevende-dags-adventisten in Californië, eten mensen voornamelijk zelf verbouwde plantaardige voeding, een bijna veganistisch voedingspatroon dus. In het binnenland van Sardinië eet men daarentegen helemaal niet vegetarisch of veganistisch. De bewoners daar hoeden schapen en geiten en eten het vlees ervan in combinatie met wat ze verbouwen op het land. En op het eiland Okinawa in Japan tenslotte, komen heel veel producten uit de zee. Die vormen daar het voedingspatroon in combinatie met datgene wat men op het land verbouwt, een en ander in een cultuur van matigheid.
Het zijn verschillende voedingspatronen, maar allemaal zijn ze onafhankelijk van de voedingsmiddelenindustrie.
‘Dus alles komt puur natuur van het land?’,
is de vraag van Nina de Rooij, leefstijladviseur bij PSV en gespreksleidster van het webinar.
Van Kuijk: ‘Juist, daar heb je precies de kern te pakken! Je hoort heel verschillende voedingspatronen, maar ze zijn allemaal onafhankelijk van de voedingsmiddelenindustrie en ze zijn jaarrond zelfvoorzienend. Men eet van eigen bodem, van eigen beesten, wat er gevonden wordt in de natuur, etc.’
De Rooij: ‘Dat is dus een mooie boodschap voor thuis: probeer zoveel mogelijk niet industrieel bewerkt en natuurlijk voedsel te eten.’ Dat brengt ons bij de basisrichtlijnen voor voeding. Deze richtlijnen zijn ontwikkeld in samenspraak met alle experts en alle diëtisten en experts zijn het daarover eens.
De basisrichtlijnen voeding:
De Rooij: ‘Staat er in bovenstaand lijstje iets tussen, waarvan je denkt dat je dat helemaal niet zo goed doet, dan kun je hieraan gaan werken. Het allerbelangrijkste is: luister naar je eigen lichaam. Elk lichaam is anders, we hebben allemaal net weer andere behoeften en bij iedereen past ook weer wat anders. Dus ga zelf op onderzoek uit naar hoe dingen zitten, zodat je echt je eigen waarheid creëert. Dit is een belangrijke boodschap!’
‘Wat is de relatie tussen stress en voeding?’
Dat was de vraag van één van de deelnemers aan het webinar en het antwoord komt in twee delen.
Wim Tilburgs: ‘Ik gebruikte een continue glucosemeter toen ik de eerste keer een lezing moest geven aan de universiteit. Je kon aan m’n suiker zien dat ik in de file stond, hoe laat de lezing begon en je zag dat mijn suiker sky-high ging toen ik met de lezing aan de gang was. Toen ik daarna ging eten gingen mijn bloedsuikers niet zo hoog als eerder met de lezing. Daarnaast is stress aanleiding tot verkeerde keuzes: ik heb stress, dus doe maar een wijntje of dat feel good momentje van dat zakje chips of dat ijsje.’ Acute stress is functioneel en niet zo erg, maar chronische stress heeft de neiging om onze bloedsuikerwaarden voortdurend hoog te houden.
Hans van Kuijk vult aan: ‘Het is heel duidelijk dat stress een negatieve invloed heeft op de keuze van verstandige voeding. Een goeie tip is om de goede spullen wel en de slechte spullen niet in huis te hebben!’
Sprekers bij het webinar:
Nina de Rooij is als PSV leefstijladviseur nauw betrokken bij de ontwikkeling van het PSV Brainport Vitaliteitsplatform en begeleidt wekelijks ongeveer honderd mensen naar een gezondere en vitalere leefstijl.
Wim Tilburgs doorbrak in 2015 de diagnose diabetes type 2 en morbide obesitas. Dat lukte hem door zijn leefstijl aan te passen en pure en onbewerkte voeding te nuttigen. Sinds zes jaar zet hij zich in om andere mensen met gerelateerde aandoeningen te ondersteunen en inspireren. Hij is oprichter van Stichting Je Leefstijl als Medicijn. Ook heeft hij samen met Ancora Health het programma diabetes 2 doorbreken ontwikkeld.
Hans van Kuijk is als sportarts bij TopSupport / St. Anna Ziekenhuis gespecialiseerd in leefstijl. Van Kuijk is initiatiefnemer van GezondDorp Leende, waarbij inwoners zichzelf weer strakker en gezonder eten. Ook is hij mede-auteur van het boek ‘Van GezondDorp naar GezondLand’.
Dit webinar is vertaald in 2 blogposts. Hieronder deel 2.
