In mijn ogen, als moeder van twee kinderen met diabetes type 1, zijn mijn kinderen door hun ziekte anders dan hun leeftijdsgenoten. Ze moeten dagelijks rekening houden met wat ze eten, hoeveel ze bewegen en of ze te maken krijgen met stress. Meerdere keren per dag moeten ze hun bloedsuikerwaarden controleren en insuline spuiten. Daarom gun ik hun een zo onbezorgd mogelijk leven net als hun vrienden. Maar is dat haalbaar en wat is daar voor nodig?

Ze willen niet anders zijn

Bij de diagnose kreeg ik te horen dat kinderen niet anders dan hun leeftijdsgenoten willen zijn. En dat dit ondanks hun ziekte ook niet nodig is. Want mijn kinderen kunnen hetzelfde eten als hun vrienden zolang ze maar insuline spuiten. Maar ben je als kind met diabetes type 1 net zoals je vrienden doordat je hetzelfde eet als zij? Kun je daar probleemloos aan meedoen?

Je voeding aanpassen is psychisch te belastend

In de behandeling van kinderen met type 1 is er veel aandacht voor meedoen met vrienden. De focus ligt daarbij op hetzelfde eten als je leeftijdsgenoten. In de jaren ’50 van de vorige eeuw ontstond er een discussie. Men zag dat voedingsadviezen tot beter gereguleerde bloedsuikerwaarden leidden. Maar men vond een aangepast voedingspatroon voor kinderen psychisch te belastend. Daarom werd gekozen voor het vrije dieet, met slechts beperkte adviezen. Deze keuze in de behandeling, met een nadruk op psychisch welbevinden, vormt één van de redenen dat voedingsadviezen zijn losgelaten.

Suiker is normaal

Onze voedselomgeving is sinds de jaren ’50 enorm veranderd. De afgelopen tien jaar is er een sterke toename te zien van fastfood ketens en andere verkooppunten voor gemaksvoedsel. In dezelfde periode verdwenen er veel winkels waar je verse producten kunt kopen. In onze Nederlandse cultuur gaat vrijwel ieder sociaal contact gepaard met een vorm van eten.

Vooral voor jongeren is het ingewikkeld om weerstand te bieden tegen het overweldigende aanbod van gemaksvoedsel. Voor veel jongeren vormt sterk bewerkte voeding bijna 70% van hun voedingspatroon. Energy drinks, fastfood, chips en ander gemaksvoedsel wordt door hen veel gegeten. Jongeren en kinderen krijgen relatief veel suiker binnen. Daardoor hebben kinderen halverwege het kalenderjaar hun maximale hoeveelheid suiker, zoals vastgesteld door de World Health Organization, al op.

Noodzaak tot verandering

Door onder andere het Diabetesfonds wordt er de laatste jaren steeds meer gewaarschuwd voor een toename van obesitas en diabetes type 2 onder jongeren. Men probeert te sturen op een beperking van de suikerinname en het veranderen van de voedselomgeving.

Door deze toename van voedsel gerelateerde gezondheidsproblemen onder de jeugd zijn er steeds meer initiatieven om kinderen en jongeren bewust te maken van gezonde voeding. Ze worden gestimuleerd om in plaats van frisdrank water te drinken. Er ontstaan initiatieven om hun te leren koken met verse producten. Zoals bijvoorbeeld door topkok Martien Bos van het Smaakcentrum. Boeken als 100% suikervrij brengen de gezondheidsvoordelen voor kinderen onder de aandacht van het beperken van koolhydraten in de vorm van suikers en zetmeel.  

Onder kinderen met diabetes type 1 zien we ook voedsel gerelateerde problemen ontstaan. Voor hen vormt dit een extra risico. Naast diabetes gerelateerde complicaties is er het risico op obesitas gerelateerde complicaties. Waaronder hart- en vaatziekten, beroertes en verschillende soorten kanker. Deze risico’s worden groter bij het stijgen van de BMI. Dubbele diabetes is iets waar serieus rekening mee moet worden gehouden.* Toch blijven gerichte voedingsadviezen voor kinderen met diabetes type 1 achterwege.

Kan je met diabetes type 1 hetzelfde eten?

Door de diagnose van mijn kinderen werd ik me bewust van het enorme voedselaanbod. Bijna op iedere straathoek kun je eten kopen, ijs, friet, broodjes, pizza, noem maar op. Daarnaast begon het me op te vallen hoe vaak er wordt ‘gegeten’ en hoeveel er wordt gevierd met eten.

In de thuissituatie kon ik zelf bepalen wat er werd gegeten en kon er eenvoudig extra insuline worden gespoten. Op school werd dit met traktaties al een stuk ingewikkelder. Ik moest op de hoogte zijn van wie er ging trakteren en wat ze gingen trakteren. Daarna zocht ik uit hoeveel koolhydraten dat zou bevatten en zorgde ik dat er op school extra insuline werd gespoten.

Bij kinderfeestjes was de uitdaging nog groter. Want tijdens een feestje waren er meerdere momenten waarop werd gegeten. Meestal werd er veel bewogen en vaak aten ze een P-maaltijd. Een P-maaltijd is een pizza, patat of pannenkoek maaltijd. Deze maaltijden zijn berucht onder ouders van kinderen met type 1. Ondanks de extra instructies van diabetesverpleegkundigen betekent het voor veel ouders een slapeloze nacht.

In eerste instantie ging ik de uitdaging aan. Zelfs op een kleine school blijken er héél vaak kinderen jarig te zijn. Ook worden er steeds meer feestdagen op scholen met eten gevierd; Sinterklaas, Kerst, Pannenkoeken dag, Pasen, Koningsdag, Halloween, het nationale schoolontbijt en een ijsje met warm weer. Ik zorgde dat ik wist wanneer en waarmee er iets werd gevierd. De koolhydraten probeerde ik nauwkeurig te berekenen. Het moment van insuline spuiten plande ik, zodat de bloedsuiker niet zou stijgen én dat de feestelijkheden zo min mogelijk werden verstoord.

In die tijd at mijn zoon hetzelfde als zijn leeftijdgenootjes. Maar kon hij op die manier onbezorgd met ze meedoen?

Hetzelfde eten maakt onbezorgd meedoen lastig

Voor alles wat mijn zoon at, zeker als het veel koolhydraten bevatte, moest insuline worden gespoten. Dit betekende dat hij op veel momenten van mijn hulp afhankelijk was. Vriendjes waren zelfstandig bij een kinderfeestje. Hij had mij erbij. Een feestje op school? Daar was zijn moeder weer. Een schoolreisje? Dan gaat mama mee.

Het lukte heel vaak niet om de bloedsuikerwaarden tussen de 4-10 mmol te houden. Ondanks alle goede bedoelingen en medewerking van andere ouders en school. Dit had als gevolg dat hij zich op zo’n moment ziek voelde. Bij een lage waarde voelde hij zich duizelig en brak het zweet hem uit. Bij een hoge waarde werd hij lusteloos en hongerig. De schommelingen in zijn waarden hadden een effect op zijn leerprestaties. Hij zag dubbel en kon zich niet concentreren. Het automatiseren lukte niet en reproduceren van lesstof was bij een hoge waarde onmogelijk.

Een bijkomend probleem was dat de schommelingen in zijn suikerwaarden een effect hadden op zijn stemming en zijn sociale vaardigheden. Hoge waarden zorgden voor hoogoplopende emoties, huilbuien, driftbuien en onredelijk gedrag. Deze waarden maakten dat hij het (spel)gedrag van zijn vrienden niet meer begreep.

Zoveel mogelijk jezelf zijn

Het effect van diabetes op ons leven was door de ontregelde bloedsuikerwaarden enorm groot. Het meeste effect had het op het leven van mijn zoon. Hij wilde dolgraag meedoen met zijn vrienden. Maar hij wilde vooral zichzelf kunnen zijn.  Omdat je bloedsuiker sterk wordt beïnvloed door voeding zijn we op zoek gegaan naar vervangende producten. In eerste instantie voor traktaties en feestelijke maaltijden.

We maakten koolhydraatarme muffins, koekjes en pannenkoeken. Kozen voor snoepjes en ijs die in plaats van suiker gezoet waren met stevia. Hierdoor bleven zijn waarden stabieler. Tijdens kinderfeestjes kon hij lekker rennen en spelen en onbezorgd meedoen. Dit beviel hem zo goed dat we zijn gaan kijken hoe we onze voeding konden aanpassen.

We hebben dit aangepast volgens de leefstijlmethode van de Amerikaanse arts Bernstein. Vanaf het moment dat we als gezin ons voedingspatroon hebben veranderd kunnen mijn kinderen meer zichzelf zijn. Hun HbA1c waarden liggen binnen de gestelde doelen en benaderen waarden van een gezond persoon. Slechts incidenteel en voor korte momenten wordt hun stemming en gedrag beïnvloed door hun bloedsuikerwaarden. Door stabielere waarden wordt hun leervermogen minder belemmert en kunnen ze optimaal presteren.

Meer zelfstandigheid en vrijheid

Voor mijn zoon heeft het veranderen van het voedingspatroon het voordeel dat hij zich niet anders meer voelt dan zijn vrienden. Hij heeft diabetes en hij eet anders. Maar hij is niet meer dat jongetje dat zich anders en onvoorspelbaar gedraagt. Op school is hij niet langer afhankelijk van mijn hulp. Onbezorgd meedoen met vriendjes is nu veel eenvoudiger

Het veranderen van onze voeding heeft mijn zoon meer vrijheid en zelfstandigheid gegeven. Hij kan zonder dat ik erbij ben naar kinderfeestjes. Hij kan samen met zijn vrienden de hele middag spelen in de wijk. En zelfstandig met een vriendje zwemmen. Twee jaar na zijn diagnose ging hij zelfstandig op kamp, waarbij hij zich geen moment anders heeft gevoeld.

Kan je met diabetes type 1 onbezorgd meedoen met je vrienden?

De huidige voedingscultuur en -omgeving is voor niemand gezond. Als onbezorgd meedoen met je vrienden inhoudt dat je hetzelfde eet als je vrienden, kun je waarschijnlijk beter niet meedoen. Voor kinderen met diabetes zou een gericht voedingsadvies helpen. Want met stabiele, gezonde bloedsuikerwaarden kunnen kinderen met diabetes type 1 onbezorgd meedoen met de activiteiten van hun leeftijdsgenoten. Lees verder over voeding en diabetes type 1.

* Bron: (Fellinger, P. (2019, januari 7). Overweight and obesity in type 1 diabetes equal those of the general population.)

Over de Auteur

Corine Heijneman heeft reuma en is moeder van twee kinderen met diabetes type 1.

In 1998 kreeg ze de diagnose reumatoïde artritis. Na de diagnose in 2018 van haar kinderen ontdekte ze de effecten van voeding op beide aandoeningen. Ze pasten hun leefstijl aan volgens de leefstijlmethode van de Amerikaanse arts Bernstein die een uitgebreid protocol heeft voor het dagelijks diabetesmanagement. Deze methode heeft ook bij Corine tot een enorme ommekeer in haar gezondheid geleid. Corine is coördinator van de supportgroepen: Diabetes 1 In Eigen Hand en Grip op Reuma.

Hun ervaring en verhaal mag niet worden opgevat als medisch advies. De auteur en Je leefstijl als Medicijn aanvaarden geen aansprakelijkheid voor besluiten over de behandeling van ziekten die op basis van de informatie in dit artikel zijn genomen.

Indien u overweegt over te stappen naar deze leefstijlmethode bespreek dit dan met uw arts.

Lees verder over de onderwerpen in dit artikel

  • Suikermaxdag
  • 100% suikervrij
  • Hoe help ik mijn kind met diabetes type 1
  • Diabetes en kamp