Leefstijlpijler Middelen

Wat zijn middelen en hoe kan je afbouwen of stoppen?

Het gebruik van alcohol, drugs, tabak en medicijnen vallen allemaal onder het gebruik van middelen. Al deze middelen kunnen leiden tot verslaving. Het gebruik van tabak(sproducten), drugs en alcohol moet zo veel mogelijk vermeden worden. Medicijnen zijn een andere categorie middelen dan de andere drie; soms is het gebruik hiervan noodzakelijk.  

Medicijnen 

Als medicijnen nodig zijn, dan is het vooral belangrijk om te weten wat je inneemt en waarvoor, en dat je het volgens voorschrift inneemt. Dat is waar we ons bij Je Leefstijl Als Medicijn voor inzetten. Veel van onze deelnemers hebben door een verandering van hun leefstijl hun medicatie kunnen minderen of zelfs helemaal kunnen stoppen.  

Alcoholgebruik 

Het gebruik van alcohol is een heel sociaal geaccepteerde ongezonde gewoonte. Over alcohol is er nog wel eens discussie of het gezondheidsvoordelen heeft. Er verschijnen regelmatig berichten in de media dat een glas rode wijn gezond is. Maar hoewel er wel iets aan goede stoffen in rode wijn verstopt zitten, levert de alcohol over het algemeen meer schade op dan dat de andere stof gezondheidswinst geeft. Tot 2015 stond in voedingsrichtlijnen dat 1 of 2 glazen alcohol per dag het maximum was, maar inmiddels is dat teruggebracht naar 0.  

Gezondheidsrisico’s van alcohol 

Alcohol levert een risico op voor de gezondheid. Het drinken van alcohol vergroot bijvoorbeeld de kans op kanker. De kans op borstkanker is al groter als je 1 glas per dag drinkt. Bij 5 glazen of meer per dag is die kans 1,5 keer zo groot als iemand die niet drinkt. Ook is er een risico op schade aan de lever en kan alcoholmisbruik geheugenstoornissen veroorzaken. En, last but not least, bevat alcohol veel kilocalorieën. De naam ‘bierbuik’ is niet zomaar verzonnen. Door alcohol neemt de vetopslag rondom de buik toe (visceraal vet), wat een sterk verband heeft met hart- en vaatziekten en metabole problemen.   

Problematisch alcoholgebruik 

Alcoholgebruik heeft een sterk sociale factor. Het drinken van een biertje of wijntje wordt gezien als ‘gezellig’. Het niet drinken levert vaak commentaar op van de omgeving, of bij vrouwen de vraag of ze zwanger zijn. Deze sociale druk kan het lastig maken om te stoppen met alcohol.  

Bij alcoholgebruik is het vooral van belang om te kijken of het gebruik problematisch is. Dit is niet alleen afhankelijk van de hoeveelheid alcohol die iemand drinkt, maar vooral of het problemen oplevert op lichamelijk, psychisch of sociaal vlak. Als het alcoholgebruik leidt tot beperkingen of problemen op deze gebieden, dan is er sprake van een verslaving. Hiervoor is gespecialiseerde hulp nodig.  

Roken 

Roken is heel verslavend gedrag. Nicotine heeft in zo’n 7 seconden invloed op het brein en geeft daardoor al heel snel het belonende gevoel van een sigaret. Als er bij een verslaving te lang geen nicotine binnenkomt, wordt iemand prikkelbaar, rusteloos, krijgt hoofdpijn. Daardoor ontstaat weer de behoefte aan een volgende sigaret, en zo blijft het rookgedrag in stand. Roken is de meest dodelijke en ziekmakende leefstijlfactor. Het vergroot sterk de kans op vroegtijdig overlijden en allerlei ziektes. Kanker, hart- en vaatziekten en longaandoeningen zijn de bekendste, maar er is ook een relatie met bijvoorbeeld reuma en diabetes type 2.  

Roken is niet alleen schadelijk voor degene die rookt, maar ook voor de mensen om hem of haar heen. Door deze tweedehands rook worden mensen in de omgeving blootgesteld aan extra risico’s van het roken. Daarnaast is er ook nog – minder bekend – derdehands rook. Dit is de blootstelling aan de stoffen die bij het roken vrijkomen en neerdalen op bijvoorbeeld de bank en kleding. De grootte van de impact van deze derdehands rook is nog niet duidelijk, maar het lijkt zo te zijn dat een deel van wat nu wordt toegeschreven aan tweedehands rook, in de praktijk wordt veroorzaakt door derdehands rook.  

Vapen 

Een relatief nieuw probleem is vapen of het gebruik van e-sigaretten. Dit wordt steeds populairder, met name onder jongeren en kinderen. Het is tegenwoordig helaas niet ongebruikelijk dat kinderen van 11 of 12 jaar al vapen. Deze vapes of e-sigaretten worden door veel mensen gezien als minder schadelijk dan sigaretten, maar dit is niet het geval. De dampen bevatten schadelijke en kankerverwekkende stoffen, en bovendien is het een hele makkelijk opstap naar het ‘echte’ roken.  

Stoppen met roken 

De meest effectieve manier om te stoppen met roken is door een combinatie van medicatie en cognitieve gedragstherapie. De medicatie helpt om de behoefte aan nicotine af te bouwen. De gedragstherapie helpt om het gewoontegedrag rondom roken te veranderen en om ‘gedachtenkronkels’ (zoals: door roken krijg ik minder stress) te weerleggen. Deze behandeling kan begeleid worden door bijvoorbeeld de huisarts of POH, maar er zijn ook aparte stoppen-met-roken-cursussen die effectief zijn. Vaak zijn er meerdere pogingen nodig voordat het lukt om volledig te stoppen met roken.  

Drugs 

Cannabis, ecstasy en cocaïne zijn de meest gebruikte drugs in Nederland. Als er sprake is van een verslaving aan drugs, is er in de meeste gevallen gespecialiseerde verslavingszorg nodig. Drugs kunnen leiden tot ernstige fysieke en psychische klachten. De behandeling varieert, afhankelijk van de ernst van de verslaving en van het middel waaraan iemand verslaafd is. Het herstellen van een drugsverslaving kan een langdurig proces zijn, waarbij – net als bij roken – vaak meerdere pogingen nodig zijn om helemaal te stoppen.  

Draaikaart leefstijlroer bestellen

Leefstijlroer Geef een gezonde draai aan je leven   De draaikaart ondersteunt gezonde doelen met praktische handreikingen en kernboodschappen, ideaal voor in de spreekkamer of wachtruimte.    

Lees verder over Middelen