Leefstijl is méér dan beweging, voeding en slaap. Zoals uit het leefstijlroer van de Vereniging Arts en Leefstijl duidelijk wordt, spelen ook onder meer ontspanning en verbinding een hoofdrol. Een vraag die mij al een tijdlang bezighoudt, is of er een juiste volgorde is om je leefstijl te veranderen. Is het verstandig met het roer eerst ‘koers te zetten’ in de richting van voeding en beweging, of kun je beter de kant van zingeving en relaties opgaan?

Het is een belangrijke vraag omdat leefstijlverandering vaak als een vicieuze cirkel werkt. Als je verbetering ervaart, kun je in een positieve spiraal komen. Dat geeft de energie om ook andere onderdelen van de leefstijl aan te pakken. Maar: waar begin je?

Voeding en beweging meestal voorop

In de praktijk worden voeding en beweging als medicijn vaak vooropgezet. De reden van bestaan en manieren om gelukkiger door het leven te gaan, komen vaak pas later aan de orde. Hoe komt dat? Wellicht vindt men voedings- en bewegingsgewoontes het makkelijkst om te veranderen. Misschien willen mensen in de eerste plaats gewicht verliezen. Dan ligt het aanpassen van het dieet en het verbranden van meer calorieën voor de hand.

Het kan ook zijn dat er in het nieuws en het (para)medische circuit gewoon meer aandacht is voor voeding en beweging. Meer ontspannen en beter slapen lijken minder aandacht te krijgen. Er wordt ook meer reclame gemaakt (en geld verdiend) met dieetboeken, voedingssupplementen en fitnessabonnementen.

Gezonder eten en meer bewegen levert veel op. Denk aan gewichtsverlies, meer energie, gezondere bloedwaarden en een betere stoelgang, maar ook de vermindering van lichamelijke en geestelijke klachten en ziektes. Goed slapen is ook essentieel voor de fysieke en mentale gezondheid. Toch lijken veel mensen er op den duur achter te komen dat er méér is dan gezond eten, veel bewegen en goed slapen. Dan komen vanzelfsprekend zingeving en geluk om de hoek kijken.

Snel resultaat

Een belangrijke overweging is welke verandering het effectiefst is en de snelste resultaten boekt. Dat inspireert immers om verder te gaan. Wetenschappelijke artikelen geven helaas geen duidelijk antwoord op de vraag welke leefstijlaspecten de grootste gezondheidswinst opleveren.

Tussen de mentale en fysieke gezondheid bestaat een relatie die twee kanten opwerkt. Duidelijk is dat zingeving en geluk een grote invloed hebben op de gezondheid en levensduur. Laten we daarom even stilstaan bij wat er onder zingeving en geluk wordt verstaan.

Zingeving is het hebben van een doel om voor te leven. Doelen worden waardevoller op het moment dat ze verband houden met sociale verbindingen en sociale steun. Geluk kan worden onderverdeeld in kortdurend ervaren geluk, zoals positieve emoties en genot, en langdurig betekenisvol geluk, die je waarschijnlijk ervaart bij het vervullen van je levensdoelen. Uit meerdere studies blijkt dat positieve emoties, sociale verbindingen, sociale steun en langdurig betekenisvol geluk — ofwel zingeving — veel gezonde jaren kunnen toevoegen aan elk leven. Vergelijk je dat met gedrag zoals gezond eten, niet roken, weinig tot geen alcohol nuttigen, voldoende bewegen, weinig negatieve stress ervaren en goed slapen, dan ontlopen de cijfers elkaar nauwelijks als het gaat om gezonder oud worden.

Stap voor stap op weg

In de praktijk blijkt dat met één onderdeel beginnen het best werkt om stap voor stap naar een gezonde leefstijl op weg te gaan. Ik denk dat het goed is om te beginnen met het aspect waar je voor open staat, waarvan je begrijpt waarom je het aan wil passen en dat je denkt vol te kunnen houden. Zo is het gemakkelijker om de belangrijkste stappen van leefstijlverandering te doorlopen: ervoor openstaan, het begrijpen, willen, kunnen, doen én blijven doen.

Een ander advies is om de motivatie voor een gedragsverandering te putten uit zingeving of geluk. Je kunt bijvoorbeeld uitspreken dat je gezonder gaat eten en meer bewegen omdat je er zo lang mogelijk in goede gezondheid wilt zijn voor je kleinkinderen. Mensen om je heen zullen eerder begrijpen waarom je op de fiets naar het feestje komt en het taartje overslaat, en zullen je waarschijnlijk zelfs bijstaan bij het bereiken van je doelen. Je kunt ook ontspanningsmomenten en herstelactiviteiten in je werkagenda inplannen omdat je gelooft dat het voor behoud van werkgeluk kan zorgen. Op deze manier waak je er bewust voor dat je je niet in je drukke werk verliest.

Het lijkt erop dat dé juiste, voor iedereen geldende volgorde voor leefstijlverandering niet bestaat. Leefstijlaanpassing is zeer persoonlijk: waar de een winst haalt door het eten van meer groenten, zal de ander vooral baat hebben bij het uitpluizen en nastreven van een betekenisvol levensdoel. Belangrijk om te blijven beseffen is dat je met kleine stapjes in een positieve spiraal terecht kunt komen, en dat zingeving en geluk bij een gezonde leefstijl horen. Gelukkige mensen leven immers langer, en zoals we uit de Blauwe Zones weten hebben gezonde honderdjarigen vaak sterke sociale connecties en halen ze zin uit het leven met anderen.

Webinar door Jaap Wonders.

Hoe leefstijl effectief bijdraagt aan gezondheid en herstel

Leefstijl heeft een positieve impact als het gaat om het voorkomen en herstellen van pijnklachten, gewrichtsproblemen en spier- en peesblessures.

Revalidatiewetenschapper, fysiotherapeut en leefstijltherapeut Jaap Wonders ging in het webinar in op aspecten die bijdragen aan het ontstaan en herstel van musculoskeletale lichamelijke klachten. Vaker terugkerende musculoskeletale klachten kunnen een teken zijn van het ontstaan van diverse welvaartsziekten. Hoe herken je dit en hoe ga je hiermee om?

Jaap Wonders is auteur van het populairwetenschappelijk leefstijlboek ‘Alledaags wonderlijk leven‘ en het leefstijl e-book waarvan de opbrengst ten goede komt aan Stichting Je Leefstijl Als Medicijn. Hij geeft ook regelmatig lezingen en scholingen aan fysiotherapeuten over hoe leefstijl kan worden geïntegreerd in de praktijk.   

Leden van de stichting kunnen gratis alle webinars on demand bekijken.


Leefstijl e-book; Hoe gezond leven kan bijdragen aan herstel

Leefstijl e-book

het leefstijl e-boek door leefstijltherapeut Jaap Wonders Hoe gezond leven kan bijdragen aan herstel is voor 5 euro via Je Leefstijl Als Medicijn te verkrijgen.