Leestip: de uitdagingen van de leefstijlgeneeskunde

Terwijl de minister nog bezig is met zijn toekomstvisie op de zorg, het Integraal Zorgakkoord dat dit najaar wordt verwacht, lijkt alvast duidelijk dat preventie en de leefstijl er een belangrijke rol in zullen spelen. In een blog voor Zorg&Sociaalweb neemt Hanneke Molema een voorschot op het Akkoord door de uitdagingen van de leefstijlgeneeskunde op een rij te zetten.

Hanneke Molema is senior consultant bij TNO en lid van het managementteam van Lifestyle4Health. Preventie en leefstijl hebben hun weg gevonden naar de zorg, schrijft ze in haar blog, met name bij de zogenaamde leefstijlgerelateerde ziekten. Zeker de helft van de Nederlanders kampt met een of meerdere chronische ‘volksziekten’. Vaak speelt de leefstijl een fundamentele rol in het ontstaan en de instandhouding ervan.

Leefstijlgerelateerde ziekten vragen om een aparte benadering. Molema noemt ze systeemziekten: ze zijn het gevolg van complexe schade aan ons biologisch systeem waarbij onderliggende processen met elkaar samenhangen en op elkaar reageren. Het gaat om processen in het metabole systeem, immuunsysteem en hormonale systeem.

Molema: “Verkeerde voeding, te weinig beweging, slechte slaap, alcohol, roken en stress: het zijn allemaal leefstijlfactoren die deze processen kunnen verstoren. Ook de opslag van vet in het lichaam speelt een rol (vooral vet in de buik en de organen). De ontregelde processen kunnen een chronisch ontstekingsproces in weefsels veroorzaken. Als deze milde ontsteking lang genoeg duurt, raken weer andere processen verstoord en kunnen ziekten ontstaan.”

Eigen regie als bouwsteen

Om leefstijlinterventies effectief in te kunnen zetten is een “systeemverandering nodig in de zorg” nodig, schrijft Molema. Een belangrijke vraag is hoe de eigen regie op de gezondheid van patiënten tot een centrale bouwsteen van de gezondheidszorg kan worden gemaakt. Van de spreekkamer van de huisarts moet de zorg deels worden verplaatst naar de woon- en werkkamers van mensen zelf.

Daar ligt een grote uitdaging. Minder of anders eten, meer bewegen en voldoende slapen kunnen voor mensen met chronische ziekten behoorlijk ingewikkeld zijn. Molema drukt professionals en beleidsmakers op het hart onder ogen te zien dat het veranderen van leefstijl niet gemakkelijk is. Er moet bijvoorbeeld ook rekening worden gehouden met sociaaleconomische en culturele verschillen.

Voor professionals die dicht bij mensen staan is een belangrijke rol weggelegd, aldus Molema. Zij kennen de woon-, leef-, beweeg- en werkomgeving van de mensen goed, en weten welk aanbod beschikbaar en passend is. Molema noemt de initiatieven zoals de Nationale Diabetes Challenge en 2diabeat als voorbeelden.

Molema: “En ook is er steeds meer aandacht voor de grote toegevoegde waarde van ervaringsdeskundigen, die zich nationaal en regionaal steeds meer organiseren. Een goed voorbeeld is Je Leefstijl Als Medicijn.”

Lees de blog van Hanneke Molema

Lees ook