Buurt Ontmoetings Plek kan voorbeeld voor zorg zijn

In de BOP in Leiden helpen buren elkaar

Hoe komen we tot een regionale aanpak voor leefstijlverandering die toegankelijk is voor alle buurtbewoners? In de zorg wordt momenteel over de beste aanpak nagedacht. De Buurt Ontmoetings Plek (BOP) in Leiden, waar alle vragen waar buurtgenoten mee rondlopen kunnen worden gesteld, kan de weg wijzen.

De Herenstraat in Leiden is zo’n winkelstraat die helaas in veel steden op uitsterven staat. Woningen worden afgewisseld met zaken zoals een bakker, groentewinkel en eenvoudige restaurants, en op straat is er veel levendigheid. Op een van de straathoeken zit een buurtvoorziening die uniek is in zijn soort: de Buurt Ontmoetings Plek (BOP), een activiteit van welzijnsorganisatie Incluzio. De deur staat open omdat het de bedoeling is dat de buurtgenoten makkelijk in en uit lopen, wat dan ook druk wordt gedaan.

Eenmaal binnen kun je plaatsnemen aan de grote houten ronde tafels die in het midden van de ruimte staan. Onvermijdelijk word je deelgenoot van het groepsgesprek, dat over elk gewenst onderwerp kan gaan. Om de tafel heen is onder meer een mini-expositie met fotografiewerk van een van de buurtgenoten te bewonderen. Met een informatievenster worden lokale evenementen aangekondigd. In het keukentje van de BOP staan koffie en thee, en wordt soms een kom soep voor de bezoekers klaargemaakt. Achterin het pand is er een werkruimte waar buren kunnen klussen.

Elke vraag op tafel

Drie dagen per week is de BOP geopend, en Fransje Barnard is er dan meestal te vinden. Als buurtcoach voor Incluzio coördineert ze de ontmoetingsplaats. Ze heet de binnenkomende buurtgenoten welkom en doet mee aan de groepsgesprekken. Elke vraag waar de mensen mee rondlopen kan op tafel komen, van problemen met het bedienen van de computer tot hulp bij het invullen van een formulier. Samen denken de aanwezigen rond de tafel mee over de oplossing.

Vaak hebben de vragen een medisch karakter. De BOP dient niet alleen als helpcenter voor de buurt maar zorgt ook dat mensen met gezondheidsklachten snel een luisterend oor kunnen vinden. Op donderdagen neemt een verpleegkundige van thuiszorgorganisatie Activite aan tafel plaats om bloeddrukspreekuur te houden. Buren lopen binnen, laten hun bloeddruk meten en kunnen ontspannen napraten over hun waardes en eventuele maatregelen om de bloeddruk beter onder controle te krijgen.

De regio als focuspunt

Steeds meer is de regio de laatste jaren een belangrijk focuspunt van de zorg geworden, zoals ook in het Integraal Zorgakkoord van minister Kuipers is terug te lezen. Om te zorgen dat mensen een gezondere leefstijl aannemen moeten ze in hun eigen dorp, buurt of wijk worden begeleid. Dat houdt in dat het lokale aanbod wordt gecoördineerd zodat huisartsencentra, leefstijlloketten in ziekenhuizen en aanbieders van gecombineerde leefstijlinterventies passende zorg en beleiding voor hun patiënten en deelnemers kunnen vinden.

Toch is het niet altijd eenvoudig een toegankelijk en laagdrempelig aanbod, waar mensen hun klachten en problemen durven delen, in te richten. Toen Fransje Barnard door Incluzio als coördinator van de BOP werd aangesteld, kreeg ze de opdracht dat de voorziening in de eerste plaats een open karakter moest hebben. Met de informele aanpak waarbij buurtbewoners alles op tafel kunnen leggen waar ze mee rondlopen, is ze daarin geslaagd. Als er vragen zijn waar niemand aan tafel het antwoord op weet, wordt de computer gepakt om het op te zoeken. Als het over de leefstijl gaat, wordt vaak gesurfd naar Je Leefstijl Als Medicijn.

Hoge toegangsdrempels

“Veel mensen realiseren zich niet met hoeveel vragen mensen soms rondlopen”, zegt Fransje. “Het leven is ingewikkeld geworden, zeker voor ouderen. De instanties waar mensen naartoe kunnen hebben vaak hoge toegangsdrempels, terwijl de vragen vaak snel op te lossen zijn.” Een van de buren is bijvoorbeeld een 83-jarige vrouw die haar bloeddruk in de gaten wil houden, maar ertegenop ziet om met het OV naar de huisartsenpost te gaan. In de BOP kan ze snel worden geholpen.

We realiseren ons niet altijd met hoeveel vragen mensen soms rondlopen

Wat de aanpak van de BOP vooral bijzonder maakt is de ‘bottom-up’ benadering. De buren zitten als gelijkwaardigen aan tafel en helpen elkaar. Veel buren steken bovendien als vrijwilliger een handje toe, zorgen voor het koffiezetten of helpen bij het schoonhouden van de ruimte. Als coördinator heeft Fransje geen bijzondere positie, ze deelt haar vragen en ervaringen net als iedereen. Zelf is ze diabetes type 2-patiënt en daarover gaat ze het gesprek aan met andere mensen met dezelfde aandoening, waarbij tips en adviezen worden uitgewisseld. Fransje: “De gesprekken aan tafel gaan verrassend vaak over eten. Dat geeft handvaten om het over leefstijl en gezondheid te hebben.”

Uit de gesprekken ontstaan soms weer nieuwe buurtinitiatieven zoals de Narcotics Anonymous (een groep vrouwen die elkaar ondersteunen bij drugsproblemen), een buurtschoonmaakteam en een klussersgroep.

Handtekeningenactie

Enkele jaren geleden waren er problemen met de financiering van de BOP en dreigde het centrum gesloten te worden. Er kwam een handtekeningenactie op gang en van de 1.700 buurtgenoten zetten 1.200 hun handtekening. Dat had het gewenste resultaat, voorlopig mag de BOP open blijven.

Fransje: “De waarde van de BOP is dat we samen met de buurt mensen een beetje in de gaten kunnen houden zodat eventuele problemen tijdig kunnen worden gesignaleerd. Nu en dan een kopje thee met ze drinken is vaak genoeg. Het is simpel maar je komt er heel ver mee.”

Meer informatie over de BOP

Buurt Ontmoetings Plek kan voorbeeld voor zorg zijn